Een groeiend aantal mensen kiest ervoor om zich te onthouden van generatieve kunstmatige intelligentie (AI) – systemen zoals ChatGPT en beeldgeneratoren – om ethische, ecologische en zelfs cognitieve redenen. Deze beweging, door sommigen ‘AI-veganisten’ genoemd, weerspiegelt diepere zorgen over de snelle integratie van AI in het dagelijks leven en de mogelijke gevolgen ervan.
De ethische zorgen: diefstal, uitbuiting en toestemming
Het kernargument tegen generatieve AI concentreert zich op de afhankelijkheid van enorme datasets uit bestaand creatief werk. Veel kunstenaars, schrijvers en muzikanten hebben het gevoel dat hun intellectuele eigendom zonder toestemming wordt uitgebuit. Zoals een Tsjechische kunstenares, Bella, het uitdrukte, voelt het gebruik van AI als ‘verraad’ na jarenlang haar vaardigheden te hebben aangescherpt.
De ethiek reikt verder dan het auteursrecht. Marc, een AI-onthouder uit Spanje, beschouwt generatieve AI als een instrument voor ‘uitbuiting van werknemers’, met het argument dat het kapitalistische systemen in stand houdt ten koste van de menselijke creativiteit. Deze zorgen zijn niet ongegrond: de training van AI-modellen is vaak afhankelijk van onderbetaalde datalabelers, vooral in landen als Kenia, wat vragen oproept over eerlijke arbeidspraktijken.
Milieu-impact: een verborgen kostenpost
Naast de morele implicaties heeft generatieve AI ook een aanzienlijke ecologische voetafdruk. Volgens een onderzoek uit 2023 kan zelfs een kort gesprek met ChatGPT het equivalent van een fles water verbruiken. Deze vraag naar energie draagt bij aan de toch al aanzienlijke CO2-voetafdruk van datacenters, waardoor AI minder duurzaam is dan velen beseffen.
Cognitieve effecten: afhankelijkheid en verminderd denken
Uit opkomend onderzoek blijkt dat AI ook de cognitieve ontwikkeling kan schaden. Uit een recent onderzoek van MIT is gebleken dat deelnemers die ChatGPT gebruikten om essays te schrijven een lagere hersenbetrokkenheid vertoonden en moeite hadden om hun eigen werk te herinneren. Nataliya Kosmyna, co-auteur van het onderzoek, waarschuwt dat dit het eigendom van ideeën kan uithollen en de prestaties in situaties met hoge inzet in gevaar kan brengen.
Deze afhankelijkheid van AI voor snelle oplossingen doet de angst rijzen over afnemende kritische denkvaardigheden. Lucy, een andere AI-onthouder, maakt zich zorgen dat chatbots waanideeën versterken door constante validatie te bieden, waardoor bestaande maatschappelijke problemen mogelijk worden verergerd.
De uitdagingen van onthouding
Het vermijden van AI wordt steeds moeilijker omdat het doordringt op werkplekken, scholen en sociale media. Marc, een voormalig AI-cybersecurityprofessional, beschrijft de druk om het op de universiteit te gebruiken en de ‘verslaving aan vereenvoudiging’ onder zijn familieleden. Lucy wordt geconfronteerd met soortgelijke uitdagingen tijdens haar stage grafisch ontwerp, waar klanten ondanks de tekortkomingen door AI gegenereerde inhoud eisen.
De toekomst van AI: regulering versus verbod
Voor sommigen, zoals Marc, is de oplossing een regelrecht verbod. Anderen pleiten voor strengere regelgeving die prioriteit geeft aan ethische inkoop en eerlijke arbeidspraktijken. Kosmyna is van mening dat generatieve AI verboden moet worden voor minderjarigen en niet moet worden opgedrongen aan studenten in onderwijsomgevingen.
Uiteindelijk benadrukt de ‘AI-veganistische’ beweging de noodzaak van een zorgvuldige afweging van de maatschappelijke impact van AI. Terwijl sommigen de potentiële voordelen ervan inzien, kiezen anderen ervoor zich van stemming te onthouden, met het argument dat de kosten zwaarder wegen dan het gemak.
De kernboodschap is duidelijk: het ontzag voor de werkelijkheid blijft ongeëvenaard. De nieuwigheid van AI verdwijnt en laat een grimmige herinnering achter dat menselijke creativiteit en kritisch denken onvervangbaar zijn.
