Een recente uitspraak van de federale rechtbank waarbij de gerrymandered congreskaarten van Texas worden vernietigd, zou het machtsevenwicht in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden aanzienlijk kunnen verschuiven, waardoor de Democraten mogelijk maar liefst vijf extra zetels zouden krijgen bij de tussentijdse verkiezingen van 2026.
De verrassende uitkomst komt voort uit een misstap van het ministerie van Justitie van de regering-Trump, die onbedoeld druk uitoefende op de wetgevers in Texas om een racistisch bevooroordeeld herverdelingsplan uit te voeren dat nu juridisch onder de loep wordt genomen. De zaak, League of United Latin American Citizens (LULAC) tegen Abbott, hangt af van het feit dat Texas werd aangemoedigd om districtslijnen te hertekenen op basis van raciale demografische gegevens – een stap die nu in strijd is met gevestigde constitutionele normen.
De onbedoelde zelfsabotage
Aanvankelijk aarzelden de Republikeinen in Texas om deel te nemen aan partijdige gerrymandering. In een brief uit juli van het ministerie van Justitie werd echter geëist dat de staat bepaalde districten opnieuw zou indelen om hun raciale samenstelling te veranderen. Rechter Jeffrey Brown, een door Trump aangestelde persoon, merkte op dat deze eis gebaseerd was op een gebrekkige interpretatie van een uitspraak van het federale hof van beroep en vol zat met ‘feitelijke, juridische en typografische fouten’. Zelfs het kantoor van de procureur-generaal van Texas achtte de brief van het DOJ ‘juridisch ondeugdelijk’ en ‘onjuist’.
De kern van het probleem is dat het Hooggerechtshof consequent heeft geoordeeld dat het geven van prioriteit aan ras bij herverdelingsbeslissingen de resulterende kaarten kwetsbaar maakt voor constitutionele uitdagingen. Door Texas te instrueren districten te hertekenen waarin ras de voornaamste factor is, creëerde het ministerie van Justitie in feite een juridische kwetsbaarheid.
De reactie van Texas en de juridische gevolgen
Gouverneur Abbott voegde de kwestie prompt toe aan de agenda voor een speciale zittingsperiode, waarmee hij gehoor gaf aan de eis van het DOJ voor een racistisch gemotiveerde gerrymander. Zoals rechter Brown opmerkte, mislukte de eerste poging van de regering-Trump om partijdige gerrymandering te stimuleren, maar haar oproep tot raciale herverdeling leverde ‘snelle resultaten’ op.
De beslissing van de rechtbank gaat niet alleen over de Voting Rights Act; het berust op het constitutionele beginsel dat ras niet de dominante factor mag zijn bij het opstellen van wetgevingsplannen. Zelfs als het Hooggerechtshof de wet op het stemrecht zou verzwakken, zou de uitspraak in LULAC nog steeds van kracht kunnen zijn.
De fout die averechts werkte
De ironie is grimmig: als Texas dezelfde kaarten had opgesteld zonder expliciet naar ras te verwijzen, zouden ze waarschijnlijk legaal zijn geweest. Door de herverdeling in raciale termen te formuleren, gaf de regering-Trump tegenstanders een krachtig juridisch argument.
De zaak gaat nu naar de Hoge Raad. Hoewel de uitkomst onzeker blijft, kan zelfs een conservatieve rechtbank de beslissing van de lagere rechtbank handhaven, gezien het duidelijke juridische precedent tegen raciale gerrymandering.
De verkeerde interpretatie door het ministerie van Justitie van de wet op het stemrecht, gecombineerd met de gretige naleving door Texaanse functionarissen, kan onbedoeld het politieke landschap hervormen, wat de Republikeinen mogelijk cruciale zetels in het Huis van Afgevaardigden kan kosten.
