Thanksgiving-diners, familiefeesten, evenementen op de werkvloer… dit zijn allemaal uitstekende voedingsbodems voor onhandigheid. Toch beschouwen veel mensen ongemak als een persoonlijke tekortkoming, omdat ze denken dat ze simpelweg ‘slecht zijn in socialiseren’. Filosoof Alexandra Plakias betoogt dat dit fundamenteel verkeerd is: onhandigheid gaat niet over mensen; het gaat over situaties. Het ontstaat wanneer onuitgesproken sociale regels kapot gaan, waardoor we kunnen improviseren zonder een duidelijk script.
Plakias, auteur van Awkwardness: A Theory, bespreekt waarom deze cringey-momenten filosofische aandacht verdienen en hoe we onze relatie ermee kunnen veranderen. Het kernidee? Onhandigheid is geen “jij”-probleem; het is een ‘ons’-probleem.
De illusie van de “lastige persoon”
Mensen bestempelen zichzelf vaak als onhandig, maar dit is een verkeerde diagnose. Onhandigheid ontstaat wanneer interacties geen duidelijke sociale signalen, rollen of scripts bevatten. Sommige individuen hebben mogelijk meer moeite met het lezen van sociale signalen, wat leidt tot niet op elkaar afgestemde verwachtingen. Anderen zijn misschien gewoon zelfbewust en analyseren elke beweging te veel. Maar geen van beide verklaart waarom onhandigheid optreedt.
De sleutel is dat schuld het echte probleem kan verdoezelen: niet op elkaar afgestemde verwachtingen tussen mensen. In plaats van iemand als onhandig te bestempelen, moet je beseffen dat de situatie zelf voor wrijving zorgt.
Angst en verbondenheid: de wortels van ongemak
Onhandigheid is nauw verbonden met onzekerheid. Je weet niet hoe anderen je waarnemen of welk sociaal script van toepassing is. Deze onzekerheid houdt verband met sociale angst, waarbij mensen ‘Ik ben onhandig’ gebruiken als disclaimer om de verwachtingen te verlagen. De angst gaat echter niet altijd over de onhandigheid zelf, maar over het creëren van onhandigheid.
We vermijden het om iets te zeggen, tussenbeide te komen of wangedrag aan te vechten, omdat we bang zijn de sociale harmonie te verstoren. Na #MeToo gaven sommige mannen bijvoorbeeld toe dat ze geen intimidatie uitriepen om lastige confrontaties te voorkomen. Dit laat zien hoe ongemak zwaarder kan wegen dan morele verplichtingen. Uiteindelijk gaat onhandigheid over erbij horen: de angst om gezien te worden als degene die ‘het raar heeft gemaakt’.
Ineenkrimpen versus onhandigheid: timing is belangrijk
Ineenkrimpen verschilt op één belangrijk punt van onhandigheid: timing. Onhandigheid ontstaat op het moment dat u door een interactie heen probeert te navigeren. Ineenkrimpen slaat later toe, wanneer je de scène opnieuw speelt en je lichaam verstrakt in retrospectieve horror.
We associëren de twee omdat we onhandigheid vaak als beschamend interpreteren, in de overtuiging dat het ons ware zelf onthult. Maar als je onhandigheid herziet als een product van de situatie, en niet als een persoonlijke fout, wordt het ineenkrimpen minder.
Veelvoorkomende triggers: het alledaagse lastige
Onhandigheid manifesteert zich op talloze manieren: het verstopt raken van het toilet van een gast, het per ongeluk sturen van een gênant bericht naar een groepschat, of de gevreesde hybride knuffel-handdruk. Zelfs eenvoudig afscheid nemen op feestjes kan ongemakkelijk zijn, omdat je je afvraagt of je überhaupt afscheid moet nemen, en zo ja, hoe.
Small talk is een andere belangrijke trigger. Hoewel het dient als een sociaal instrument dat beleefdheid uitstraalt, wordt het ongemakkelijk als de non-verbale signalen ontbreken: de ander is afgeleid, kijkt weg of staat te ver.
De kosten van het vermijden van ongemak
Het vermijden van onhandigheid heeft een prijs. We verliezen de echte verbinding en gaan belangrijke gesprekken uit de weg. Verdriet is een treffend voorbeeld: veel mensen mijden mensen die rouwen omdat ze bang zijn iets verkeerds te zeggen, waardoor de nabestaanden geïsoleerd achterblijven.
Onhandigheid opnieuw formuleren: een pad voorwaarts
Het doel mag niet zijn om onhandigheid volledig te elimineren. Enige onzekerheid is gezond en dwingt ons tot nadenken voordat we in gebreke blijven met schadelijke scripts. In plaats daarvan moeten we de manier veranderen waarop we ermee omgaan.
Plakias suggereert:
- Geef openlijk onzekerheid toe: “Ik weet niet zeker wat we hier gewoonlijk doen. Wat heb je liever?”
- Verduidelijk prioriteiten: Ken uw doel voordat u zich in mogelijk lastige situaties begeeft.
- ** Stel uzelf geleidelijk bloot: ** Hoe meer u ongemak tolereert zonder te catastroferen, hoe minder kracht het heeft.
Onhandigheid is geen teken van mislukking; het is een onvermijdelijk onderdeel van het sociale leven. Als we dit erkennen, kunnen we ons bevrijden van ongemakkelijke momenten met meer gratie en authenticiteit.
